بسیاری از كارشناسان اينترنت، طراحى وب سايت را يك هنر و يك فن مى دانند. زيرا درآمد ميليونى شركت هاى چند مليتى كه امروزه به غول هاى ديجيتالى شهره هستند مثل گوگل و ياهو و آمريكن آن لاين، جز با اتكا به درك مولفه هاى اين فن حاصل نشده است. بنابراين، نامطلوب نيست كه از فن طراحى وب، به مهندسى طراحى وب نام ببريم كه مجموعه اى از فرآيندهاى اثربخش الكترونيكى براى توسعه كسب و كار در دنياى مجازى به شمار مى رود.
جاكوب نيلسن با صفاتى چون سلطان بهره ورى نرم افزارى، پيشرو در بهره ورى وب و رهبر طراحى كاربر پسند شناخته شده است. دكتر نيلسن يكى از موسسان گروه نيلسن نورمن است و قبل از آن نيز يكى از مهندسان شركت Sun Microsystem بوده است. وى ابداع گر جنبش مهندسى بهره ورى هزينه (Engineering Discount Useability) است كه هدف آن پيشرفت هاى سريع و ارزان در طراحى رابط كاربر برنامه ها (User Interface) است. معروف ترين كتاب وى «طراحى كاربردى وب» نام دارد كه در سال ۲۰۰۰ با تيراژ دويست و پنجاه هزار نسخه و به پانزده زبان زنده منتشر شده است. نيلسن در ۱۵ اكتبر ۲۰۰۳ در گفت وگويى با شبكه بى بى سى در مورد اينترنت گفته بود: با خلق اينترنت و اى ميل در دهه ،۹۰ شبكه جهانى رايانه ها (World Wide Web) به شيوه اى موثر و سريع براى ايجاد ارتباط بدل شد.
اما حتى در آن زمان نيز بحث هاى نگران كننده اى درباره احتمال بروز ترافيك سنگين در شبكه اطلاعاتى آغاز شده بود.
آلودگى اطلاعاتى در واقع همان تردد حجم سنگين اطلاعات در اوج آن است. اين وضع گاه شما را از انجام كارهايتان باز مى دارد. ايشان همچنين معتقد است: «ايدئولوژى فناورى اطلاعاتى طى ۵۰ سال گذشته فقط و فقط اين بوده است كه هرچه اطلاعات بيشتر باشد و هرچه توليد اطلاعات انبوه تر باشد بهتر است.» اما به گفته دكتر نيلسن اينترنت اكنون به دستگاهى بدل شده است كه اطلاعات را بدون قائل شدن اولويت با سرعت منتشر مى كند.
بسیاری از افراد به مسئله اولويت دهى به فرآيند توليد و انتشار اطلاعات اعتقاد دارند. بدون توجه به ماهيت اين اصل، كسب و كار الكترونيكى و اقتصاد اطلاعات با كندى روبه رو خواهد شد.
حال براى اولويت دهى به فرآيندهاى كارى در سرزمين ديجيتالى، چه بايد كرد؟ چه مسائلى اولويت اطلاع رسانى پايگاه ما را در اينترنت با ۵۰ ميليون سايت افزايش مى دهد؟ در ادامه تئوریهای افكار دكتر نيلسن براى وب مسترهاى ايرانى معرفى مى شوند.
براى موفق شدن ديجيتالى، بايد به فضاى ديجيتالى آشنا بود و ديجيتالى فكر كرد. نكاتى كه در ادامه مى خوانيد خيلى از مسائل طراحى، تجارت الكترونيك و مسائل فنى را در برگرفته است. البته هنوز كتابى به طور خاص به فارسى در مورد نکات تئورى در طراحى سايت هاى وب عرضه نشده است. به هر حال، به كار گيرى اين اصول به ظاهر ساده مى تواند راهگشاى موفقيت هاى بزرگ باشد.
۱- انتخاب DOMAIN: انتخاب دامنه و نوع پسوند براى نامگذارى سايت بسيار مهم است. اين مسئله بر اساس موضوعيت پايگاه، نقش مهمى در به خاطرسپارى نام سايت در نزد كاربران دارد.
۲- ادبيات توليد محتوا: در سايت هاى مختلف ادبيات توليد محتوا متفاوت است. يك سايت علمى با يك سايت شخصى، اگر ادبيات مختلفى را در نگارش مطالب اينترنتى خود رعايت نكنند، اثربخشى رسانه اى آنها در دنياى وب كاهش مى يابد.
۳- پيمايش عرضى صفحات: كاربران علاقه اى به پيمايش افقى صفحات ندارند. از اسكرول خوردن افقى صفحات وب خوددارى كنيد.
۴- اندازه ثابت فونت ها و متون: به خصوص افراد بالاى ۴۰ سال با حروف نازك يا كوچك مشكل دارند و بايد ترتيبى اتخاذ شود تا از طريق مرورگر امكان تغيير سايز فراهم شود.
۵- انبوهى متون: معمولا سايت هاى حاوى متون حجيم خسته كننده هستند.
۶- پنجره هاى بازشونده خودكار: كاربران ترجيح مى دهند كه خودشان مقصد را تعيين كنند.
۷- جمع آورى آدرس پست الكترونيك بدون هيچ روند امنيتى: كاربر بايد براى وارد كردن آدرس اى ميل خود كاملا مطمئن و متقاعد شود.
۸- آدرس هاى طولانى يا پيچيده صفحات: انتخاب يا هرگونه كار بر روى آدرس هايى كه بيش از ۷۵ كاراكتر دارند مشكل است.
۹- لينك هاى اى ميل در مكان نامناسب: اى ميل بايد كاملا برجسته و مشخص و در مكان هاى مناسب بوده و از لينك هاى معمول صفحه تفكيك شود.
۱۰- بازگشت كند يا ناموفق به صفحات قبل: كليد Back دومين دكمه مورد استفاده كاربران است.
۱۱- رابط گرافيكى (GUI) غيراستاندارد: برداشت كاربر از عناصر و اشياى موجود در برنامه ها تثبيت شده است.
۱۲- نبود بيوگرافى در سايت ها: عدم وجود بيوگرافى باعث ايجاد جو عدم اطمينان در خوانندگان مى شود. يك about us كامل، روشن كننده خيلى از حقايق است. اين مسئله در سايت هاى صنعتى و تجارى براى مخاطبان از ارزش بسزايى برخوردار است.
۱۳- ضعف آرشيو: در اغلب مواقع اطلاعات قديمى هم مورد استفاده كاربران قرار مى گيرد. همه سايت هاى توليدكننده محتوا بايد آرشيو تاريخى و موضوعى در اختيار داشته باشند تا مرور بر اطلاعات آنها توسط كاربران آسان باشد.
۱۴- لينك هاى متعدد براى رسيدن به صفحات خاص: كاربران مايل به استفاده مكرر از لينك ها براى رسيدن به هدف نيستند.
۱۵- استفاده پيش از موعد از امكانات پيشرفته: استفاده از امكاناتى مانند CHAT، ايجاد انجمن هاى گفت وگو، اى ميل رايگان، نقشه سه بعدى سايت و غيره بار مالى زيادى را بر مديران سايت تحميل مى كنند.
۱۶- بارگذارى كند صفحات: وجود گرافيك هاى سنگين آزاردهنده خواهد بود.
۱۷- ساختارهاى تبليغاتى: كاربران معمولا از مشاهده ساختارهاى تبليغاتى خوددارى مى كنند.
۱۸- رسالت و هدف نامشخص سايت: بايد نوع سايت از جنبه هاى تجارى يا اطلاع رسانى مشخص باشد.
۱۹- طراحى اختصاصى براى افراد خاص: سايت بايد كاملا براى تمام كاربران اينترنت (نه فقط متخصصين) قابل استفاده و گشت زنى باشد. حتى سايت هاى سياسى هم امروزه نسخه كودكانه دارند.
۲۰- لينك به سايت هاى ديگر: به دليل فلسفه و ساختار متفاوت طراحى در سايت هاى مختلف، نبايد تعداد لينك هاى خارج از سايت زياد باشند. رعایت اين مسئله رتبه سايت شما را در سيستم رتبه بندى موتورهاى جست وجو افزايش مى دهد!
۲۱- فراموش كردن هزينه پشتيبانى سايت: بودجه پشتيبانى و نگهدارى بايد حداقل به اندازه ۵۰ درصد از هزينه راه اندازى سايت در نظر گرفته شود.
۲۲- تلقى از سايت به عنوان يك رسانه دست دوم: سايت با تلويزيون، روزنامه يا بروشور فرق هاى اساسى دارد. بنابراين نبايد از آنها كپى بردارى كند. از طرفى ارتباط ما را به عنوان يك رسانه تمام وقت با افراد متعددى برقرار مى كند و نبايد آن را دست كم گرفت.
۲۳- لينك هاى تكرارى از لحاظ محتوا: مثلا لينك يك تبليغ بعد از ورود به آن نبايد حاوى همان لينك تبليغ در صفحه باز شده باشد.
۲۴- تلقى يكسان از اينترنت و اينترانت: در اينترنت داخلى اهداف و كاربردهاى مرتبط با امور شركت مد نظر است ولى اينترنت يك مكان عمومى است.
۲۵- عدم قبول مهندسى بهره ورى و تحقيقات بازار: رد خواسته هاى بازار به منزله رد نيازهاى كاربران است.
۲۶- استفاده از قاب ها و صفحات چندفريمى: اين موضوع براى چاپ و آدرس دهى صفحات مشكلاتى را دربر دارد.
۲۷- انيميشن ها و متون متحرك: بر هم زدن تمركز بازديدكنندگان از سايت.
۲۸- صفحات غيرقابل بازگشت: عدم لينك بازگشت به صفحه اصلى و صفحات ديگر مشكلى بزرگ در تحليل سايت است.
۲۹- نوار پيمايش طولانى: اسكرول شدن صفحات به طور كلى جالب نيست.
۳۰- ضعف در راهنمايى كاربران سايت: كاربر نبايد هنگام گشت زنى تنها بماند. يك help آن لاين در سايت، مثل يك لنگه كفش در بيابان است.
۳۱- استفاده از رنگ هاى غيراستاندارد براى لينك: هر رنگ معنايى دارد.
۳۲- اطلاعات قديمى در سايت: كه باعث كاهش اعتبار و ارزش سايت مى شوند.
۳۳- عدم وجود جست وجو: بخش Search بايد براى سايت هايى با بيش از صد صفحه قرار داده شود.
۳۴- يك قانون طلايى: از سايت هاى پربازديد بايد الگو گرفت.
۳۵- قانون طلايى بك گراند: سفيد رنگ محبوب سايت هاى بزرگ وب است. روانشناسى رنگ ها در طراحى وب، در طراحى لوگو، چيدمان مطالب در صفحه و رنگ بندى لينك هاى ديده شده از اهميت خاصى برخوردار است.
